آموزگار چند پایه

نشریات محلی با نقد سازنده زمینه توسعه پایدار را فراهم کنند

دکتر نظام بهرامی‌کمیل پژوهشگر دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، در نشست تخصصی «نقش رسانه‌های محلی در توسعه ملی» که در حاشیه هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها برگزار شد با بیان اینکه در کشور ما بیشتر به بعد توسعه در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی پرداخته شده است تأکید کرد: مهم‌ترین بعد توسعه، توسعه فرهنگی است که در کشور ما یا فراموش شده و یا به اندازه کافی به آن پرداخته نشده است.

به گزارش روابط‌عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، این پژوهشگر حوزه ارتباطات و روزنامه‌نگاری در ابتدا واژه نقد و آسیب‌شناسی را متفاوت از یکدیگر عنوان کرد و گفت: وقتی به نقد یک موضوع پرداخته می‌شود به این معنی است که آن موضوع مورد قبول منتقد هست یا نیست. اما در آسیب‌شناسی، کلیت یک موضوع مورد قبول است و مسئله در کیفیت و چگونگی آن است.

وی با بیان این مقدمه خاطرنشان کرد: نقش نشریات محلی در توسعه بر هیچ کس پوشیده نیست اما در این نشست به بیان نقش مثبت و منفی مطبوعات محلی در امر توسعه پرداخته می‌شود.

بهرامی کمیل مفیدترین تقسیم‌بندی موجود از توسعه را برای اصحاب رسانه تقسیم‌بندی «پارسونز» عنوان کرد و به تشریح ابعاد مختلف توسعه طبق این تقسیم‌بندی پرداخت.

وی افزود: در توسعه فرهنگی، دانش، ارزش و باورهای انسان توسعه پیدا می‌کند، در حالی که توسعه اجتماعی به بیان روابط بین انسان‌ها نظیر سرمایه اجتماعی و قانونمنداری می‌پردازد. در توسعه سیاسی نیز بحث قدرت و چگونگی به دست آوردن حفظ و کنترل آن مطرح است و در توسعه اقتصادی وضعیت معیشتی جامعه و نحوه تولید و توزیع آن مورد توجه قرار می‌گیرد.

این پژوهشگر در ادامه سخنان خود پایه و اساس توسعه را توسعه فرهنگی عنوان کرد و گفت: اگر مشکل اصلی کشور یعنی عدم توسعه فرهنگی پذیرفته شود، آنگاه می‌توانیم به بررسی نقش نشریات محلی در توسعه پایدار بپردازیم.

وی از نقد فرهنگی و آموزشی به عنوان دو مؤلفه اصلی توسعه فرهنگی یاد کرد و افزود: اولین کاری که نشریات محلی می‌توانند برای رسیدن به توسعه ملی انجام دهند، این است که به نقد فرهنگی بپردازند.

بهرامی کمیل نشریات عصر را الگوی مناسبی برای نقد ارزش‌ها، هنجارها و آداب و رسوم دانست و اضافه کرد: رسانه‌های محلی باید با نقد آداب و رسوم هر منطقه، زمینه را برای رسیدن کشور به توسعه پایدار فراهم کنند.

وی در مورد آموزش به عنوان راهکاری برای توسعه نشریات محلی گفت: این نشریات اگر مخاطبان خود را نسل جوان کشور قرار دهند، یقیناً می‌توانند در امر توسعه ملی تأثیرگذار باشند.

وی در ادامه با اشاره به دو رویکرد متضاد فرهنگی در امر آموزش یعنی تکثرگرایی و قوم‌مداری تصریح کرد: اگر قرار باشد نشریات محلی به فرهنگ خود خدمت کنند بهتر است احترام به فرهنگ‌های دیگر را آموزش دهند.

به گفته وی رویه منفی این رویکرد ترویج قوم‌مداری است به این معنی که ما فرهنگ جوامع دیگر را براساس ارزش‌های جامعه خودمان ارزیابی می‌کنیم که به هیچ عنوان نباید این رویه در نشریات محلی، تبلیغ شود.

این محقق در ادامه، انعطاف‌پذیری و تعصب فرهنگی را دو سر یک طیف عنوان کرد و افزود: یک روزنامه‌نگار خوب محلی می‌تواند با تکنیک‌های روزنامه‌نگاری افراد را انعطاف‌پذیر و به دور از تعصب فرهنگی بار بیاورد.

بهرامی کمیل همچنین به بحث هویت فرهنگی پرداخت و ضمن تقسیم آن به دو شاخه فردگرایی و هویت توده‌ای – قبیله‌ای گفت: علی‌رغم باور بسیاری از افراد که مشکل جامعه ما را در عدم هویت می‌دانند، به اعتقاد من مشکل اصلی ما به فردیت افراد بر می‌گردد چرا که هویت باید بر اساس هویت فردی شکل گرفته باشد.

وی ضمن اشاره به گسترش فرد گرایی در کشورهای پیشرفته گفت: اگر نشریات محلی می‌خواهند هویت جمعی‌شان را زنده کنند، نباید به قیمت لطمه‌زدن به هویت فردی و شخصیت افراد تمام شود. وی در این باره افزود: در جامعه‌ای که فردیت تولد نیافته باشد، مشارکت و مسئولیت‌پذیری هم وجود نخواهد داشت.

این پژوهشگر حوزه ارتباطات و روزنامه‌نگاری به نقش ارتباطات انسانی در توسعه اشاره کرد و ضمن تقسیم آن به مشارکت اجتماعی و باند بازی تأکید کرد: اگر ارتباطات انسانی به سرمایه اجتماعی و مشارکت کمک نماید می‌تواند در توسعه نقش مطلوبی را ایجاد نماید. وی همچنین افزود: نشریات محلی باید به جای پل زدن به سمت مسئولین، به انجمن‌ها و نهادهای مردمی منطقه خود بپردازند.

دکتر بهرامی کمیل در پایان تأکید کرد: نشریات محلی و شهرستانی نباید نشریات سراسری را الگوی خود قرار دهند و تریبون دولتمردان شوند بلکه باید به مسائل بومی و زیست محیطی و فرهنگی بپردازند چرا که پوشش این مسائل می‌تواند برای مخاطبان آن‌ها جذابیت ببیشتری داشته باشد.